Aralık ayının gelişi, Türkiye'de asgari ücret tartışmalarını gündeme taşıyor. Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) son verilerine göre, 2023 yılının üçüncü çeyreğinde maaş ödemelerinin ekonomideki payı yüzde 32.2'ye ulaştı. Bu oran, önceki çeyreğe kıyasla 2.1 puan düşüş gösterirken, geçen yılın aynı dönemine göre 6.1 puanlık bir artışa işaret ediyor. 2016'nın ilk çeyreğinde yüzde 40.5 ile zirve yapan işgücü ödemeleri, 2022'nin son çeyreğinde yüzde 24.7 ile son on yılın en düşük seviyesine geriledi.

Bu veriler, asgari ücret görüşmelerinin sadece çalışanlar için değil, aynı zamanda genel ekonomik yapı için de ne kadar kritik olduğunu ortaya koyuyor. Türkiye'nin büyüme rakamları da bu analizin bir parçası. TÜİK, Türk ekonomisinin 2023'ün üçüncü çeyreğinde yılda yüzde 5.9 büyüdüğünü açıkladı. İşgücü ödemelerinin Gayrisafi Katma Değer içerisindeki payındaki bu değişim, şirketlerin maaş zammı kararlarını etkileyebilecek önemli bir gösterge.

Şirket kazançlarının ekonomideki payı ise üçüncü çeyrekte bir önceki çeyreğe göre 3.2 puan artarak yüzde 47'ye ulaştı. Bu durum, maaş ödemeleri ile şirket kazançları arasındaki dengesizliği gözler önüne seriyor. Son 10 yılda ortalama yüzde 33 olan maaş ödemelerinin payı, 2022'nin son çeyreğinde düşük seviyelerde kaldı.

Grafikler, ücret zamlarının yılın ilk çeyreğinde işgücü ödemelerinin payını yükseltirken, yıl sonuna doğru bu oranın düştüğünü gösteriyor. 2022 yılında, asgari ücrete yapılan yüzde 50 ve yüzde 29'luk zamlara rağmen, iş gücü ödemelerinin payı yıl sonunda yüzde 24.7'ye gerileyerek son 10 yılın en düşük seviyesine indi.

Yüksek enflasyon ortamında, asgari ücrete yıl ortasında yapılan zamlar ve şirketlerin benzer ara zamları, çalışanların kayıplarını bir ölçüde telafi etti. 2022 sonunda yıllık enflasyon yüzde 64.27'ye ulaşırken, 2023 Ekim itibarıyla yüzde 61.36 olarak kaydedildi. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) 2024 sonu için yüzde 36'lık enflasyon beklentisi, asgari ücret görüşmelerinde önemli bir etken olacak.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan'ın asgari ücretle ilgili yaptığı açıklamalar ve Türk-İş sendikası Başkanı Ergün Atalay'ın tepkileri, asgari ücret pazarlığının 2024'te ne kadar zam yapılacağı kadar, bu zamların ekonomideki genel dengeleri nasıl etkileyeceğine dair tartışmaları da beraberinde getiriyor.

Asgari ücretin 2024 Ocak ayında, açıklananan enflasyon oranlarında yapılması planlanıyor lakin Aralık ayında açıklanacak olan enflasyon oranları da, maaş zam oranlarını etkileyecek. Bu şekilde yeni asgari ücretin 17 bin TL'nin üzerine çıkması öngörülüyor.

Bu ekonomik dinamikler ışığında, Türkiye'deki asgari ücret görüşmeleri, sadece çalışanların refahını değil, aynı zamanda genel ekonomik yapıyı ve iş gücü ödemelerinin geleceğini de şekillendirecek kritik bir süreci işaret ediyor. Bu nedenle, asgari ücret görüşmelerinin sonuçları, hem çalışanlar hem de işverenler için önemli sonuçlar doğuracak.