Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) düzenlemesi, emeklilik için aranan yaş ve prim koşullarını sağlayamayan sigortalıların durumunu düzenleyen bir yasal düzenlemedir. Bu düzenleme kapsamında, borçlanma ya da çalışarak emeklilik primini tamamlayamayanlara toptan ödeme yapılıyor. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından yazılı başvuranlara yatırılan primler iade ediliyor. Emeklilik yaşını dolduranlar prim iadesi hakkından yararlanabilir.

Prim İadesi Nedir?

Prim iadesi, sigortalıların emekli olabilmek için ödedikleri prim tutarının bir kısmının veya tamamının geri verilmesidir. Prim iadesi iki şekilde yapılır:

Toptan ödeme: Emeklilik için aranan yaş koşullarından yaş şartını sağlayıp yeterli prim ödeme gün sayısına sahip olmayan sigortalılara yapılır. Bu durumda, sadece çalışandan kesilen, uzun vadeli sigorta kollarını (malullük, yaşlılık, ölüm) ifade eden primler iade edilir. İşveren payı, sağlık sigortası payı ve İşsizlik Sigortası Fonu için kesilen prim iade edilmez.

Tavanı aşan kazançlara ilişkin prim iadesi: Birden fazla işveren yanında yapılan çalışmalarda prime esas kazanç üst sınırının aşılması durumunda yapılır. Bu durumda, tavanı aşan kazançların yüzde 15’i oranında kesilen primler iade edilir.

Prim İadesi Nasıl Alınır?

Prim iadesi almak için bazı koşulların sağlanması gerekir. Bunlar şöyle sıralanabilir:

Toptan ödeme için emeklilik yaşı doldurulmuş olmalıdır. Emekli Sandığı’na tabi olanlar 60 yaşını, SSK’lılar 58 yaşını (kadınlar) ve 60 yaşını (erkekler), Bağ-Kur’lular ise 65 yaşını doldurmuş olmalıdır.

Tavanı aşan kazançlara ilişkin prim iadesi için ise herhangi bir yaş şartı aranmaz. Ancak, birden fazla işverenden ücret alınması ve prime esas kazancın üst sınırını aşması gerekir.

Prim iadesi için bağlı bulunulan sosyal güvenlik merkezi veya il müdürlüğüne yazılı talepte bulunulması gerekir. Talep formu SGK’nın resmi internet sitesinden indirilebilir.

Sigortalının vefatı halinde hak sahipleri de toptan ödeme için başvurabilir. Ancak, hak sahiplerinin ölüm aylığı almaya hak kazanmış olmaları gerekir.

Türk vatandaşlığından çıkarılanlar prim iadesi alamazlar.

Prim İadesi Ne Kadar?

Prim iadesinin miktarı, sigortalının ödediği prim tutarı, çalışma süresi, emekli maaşı ve vergi oranına göre değişir. Prim iadesinin hesaplanmasında şu formül kullanılır:

Prim İadesi = Ödenen Prim Tutarı - (Emekli Maaşı x Vergi Oranı x Çalışma Süresi)

Örneğin, 58 yaşında emekli olmak için 7000 gün prim ödemesi gereken bir kadın sigortalı, 5000 gün prim ödedikten sonra işten ayrılmış olsun. Bu durumda, bu sigortalının toptan ödeme alabilmesi için 58 yaşını doldurması gerekir. Ödediği prim tutarı 100 bin TL, emekli maaşı 3000 TL, vergi oranı %15 ve çalışma süresi 10 yıl olsun. Bu durumda, bu sigortalının alacağı prim iadesi şöyle hesaplanır:

Prim İadesi = 100.000 - (3000 x 0.15 x 10) = 55.000 TL

Prim İadesi Almak Avantajlı mı?

Prim iadesi almak, sigortalının emeklilik hakkından vazgeçmesi anlamına gelir. Bu nedenle, prim iadesi almak yerine emekli olmayı tercih etmek daha avantajlı olabilir. Emekli olmak için gerekli prim gün sayısını tamamlamak için borçlanma yapmak, ek iş yapmak veya isteğe bağlı sigorta primi ödemek gibi seçenekler değerlendirilebilir.

Prim iadesi almak isteyenlerin ayrıca vergi ve enflasyon gibi faktörleri de göz önünde bulundurması gerekir. Prim iadesi alındığında, ödenen prim tutarının %15’i vergi olarak kesilir. Ayrıca, prim iadesinin alındığı tarihteki para değeri ile ödenen prim tutarının para değeri arasında fark olabilir. Enflasyon nedeniyle paranın satın alma gücü azalabilir.

Prim iadesi almak isteyenlerin bir diğer hususa da dikkat etmesi gerekir. Prim iadesi alanlar, daha sonra tekrar sigortalı olarak çalışmaya başlasalar bile, aldıkları prim iadesini geri ödemek zorunda kalmazlar. Ancak, bu durumda emekli olabilmek için daha fazla prim ödemeleri gerekir. Örneğin, 5000 gün prim ödeyip toptan ödeme alan bir sigortalı, daha sonra tekrar çalışmaya başlarsa, emekli olabilmek için 7000 gün prim ödemesi gerekir.

Sonuç

Emeklilikte yaşa takılanlar için prim iadesi, emeklilik şartlarını sağlayamayan sigortalılara sunulan bir hak olarak görülebilir. Ancak, bu hakkın kullanılması halinde emeklilik hakkından feragat edilmiş olur. Bu nedenle, prim iadesi almadan önce avantaj ve dezavantajlarının iyi hesaplanması ve alternatif seçeneklerin değerlendirilmesi gerekir.