Guyana, sadece dört yıl içinde ilk keşiften ilk petrole ulaştı; bu, büyük enerji projelerinin hayata geçirilmesinin yıllar alabileceği bir sektörde hızlı bir zaman dilimiydi. Eski İngiliz kolonisi şu anda büyük bir Güney Amerika petrol üreticisi ve küresel petrol ihracatçısıdır. Sonuç olarak Guyana, 2022’de gayri safi yurt içi hasılanın (GSYH) %62 gibi çarpıcı bir artışla dünyanın en hızlı büyüyen ekonomisi haline geldi. Endüstri danışmanlıkları ve Georgetown’daki hükümet, Guyana’nın günde 1,2 milyon varil ham petrol pompalamasını bekliyor2027 yılına kadar birçok OPEC üyesinden daha büyük bir rakam. Exxon’un açık denizdeki 6,6 milyon dönümlük Stabroek Blokunu geliştirme taahhüdü, petrol üretiminin daha da artabileceğini gösteriyor. Bunun küresel enerji piyasası dinamiklerini değiştirme ve OPEC Plus konsorsiyumunun fiyat oluşturma gücüne meydan okuma potansiyeli var.

Guyana’nın Petrol Üretimi Artıyor

Guyana Doğal Kaynaklar Bakanlığı’ndan alınan veriler, nüfusu bir milyondan az olan ülkenin Temmuz 2023’ün sonunda günde 351.600 varil petrol kaldırdığını gösteriyor. Liza Destiny ve Unity yüzer üretim depolama ve boşaltma gemileri (FPSO’lar) tarafından pompalanan üretim hacmi, günlük 340.000 varillik toplam kapasiteden daha fazla. Stabroek Bloğunun %45 hissesine sahip olan ve işletmecisi olan Exxon, Liza petrol sahasının varil başına 25 ila 35 ABD Doları arasındaki düşük başabaş fiyatı ve yüksek kaliteli hafif tatlı ham petrol nedeniyle bloğun geliştirilmesine 2020 sonlarında öncelik verdi. Bu, küresel enerji süper büyükünün faaliyetini artırdığını gördüStabroek Blok’ta 30’dan fazla keşif ve 11 milyar varilden fazla petrol kaynağı ortaya çıkaran büyük bir arama sondajı kampanyasıyla.

Stabroek Bloğu’ndaki ilk petrol keşfinin 2015 yılında yapılmasından bu yana, %30 hisseye sahip Hess ve %25 hisseye sahip CNOOC’dan oluşan Exxon liderliğindeki konsorsiyum, ilk Liza faz-1 ve %25 hisseye sahip olan altı projeyi onayladı. 2 gelişme tamamlandı. Geliştirilmekte olan dört operasyon daha var ve bunlar başlangıçta petrol üretimini önemli ölçüde günde en az 1,2 milyon varile ve belki de daha fazlasına çıkaracak. Bunlar arasında, ilk petrolün 2023 sonlarında piyasaya sürülmesi planlanan günde 220.000 varil Payara operasyonu ve 2025’te faaliyete geçecek olan günde 250.000 varil Yellowtail projesi yer alıyor. Konsorsiyum, bu yılın başlarında günde 12,7 milyar dolarlık 250.000 varil petrolü onayladı. Uaru projesi. En son haberlerde, Exxon ve üretken Stabroek Block’taki ortakları, altıncı geliştirme olan yaklaşık 13 milyar dolarlık Whiptail projesine devam edeceklerini duyurdu. Bu tesis, günde 250.000 varil üretim kapasitesine sahip 72 kuyudan oluşacak ve 2027 sonlarında faaliyete geçecek.

Tüm bu varlıklar faaliyete geçtiğinde Exxon, Stabroek Bloğundan günde 1,3 milyon varilin biraz üzerinde petrol kaldırma kapasitesine sahip olacak. Çalışan Liza Faz-1 ve Faz-2 FPSO’lar gibi bu operasyonların her biri, belirlenen kapasiteden daha fazla petrol pompalama potansiyeline sahip. Bu nedenle Stabroek Blok’tan petrol üretimi beklenen 1,3 milyon varili kolaylıkla aşabilir. 2027 yılına gelindiğinde Guyana’nın petrol üretimi, günlük 1,2 milyon varillik tahmini fazlasıyla aşabilir; bu da ülkenin birçok OPEC üyesinin petrol üretimini aşacağını ve dünyanın 16’ncı büyük petrol üreticisi haline gelmesini sağlayacaktır.

Guyana’nın Petrol Potansiyeli Büyük

Guyana’ya olan yoğun uluslararası ilgi, yüksek arama başarı oranı ve ABD Jeoloji Araştırmaları tarafından tahmin edilenleri aşan ciddi açık deniz petrol potansiyelinden kaynaklanmaktadır. API gravitesi 32 derece ve %0,58 kükürt içeriğine sahip Liza sınıfı ile keşfedilen hâfif tatlı yağın, rafineriler için yüksek kaliteli yakıtla sonuçlanacağı düşünülüyor. Exxon’un Stabroek Blok’ta keşfettiği petrol kaynaklarına ek olarak, Total ve Apache liderliğindeki bir ortaklık da Guyana’nın açık denizindeki Kaieteur Blokunda önemli keşifler yaptı. Bu blokta şimdiye kadar beş keşif yapıldı ve bunların toplam kaynakları yaklaşık iki milyar varil olarak tahmin ediliyor. Kaieteur Blokunda ilk petrolün 2024’te piyasaya sürülmesi planlanıyor.

Guyana’nın açık denizindeki diğer bloklarda da potansiyel petrol kaynakları bulunuyor. Bunlar arasında Repsol liderliğindeki Kanuku Bloku, Tullow Oil liderliğindeki Orinduik Bloku ve CGX Energy liderliğindeki Corentyne Bloku yer alıyor. Bu bloklarda henüz ticari olarak uygun bir keşif yapılmadı ancak ortaklar arama çalışmalarına devam ediyor. Guyana’nın açık denizindeki toplam petrol kaynakları henüz belirsiz olsa da, bazı tahminler bunların 25 milyar varili aşabileceğini öne sürüyor. Bu, Guyana’nın petrol rezervlerinin Suudi Arabistan, Rusya ve ABD gibi büyük petrol üreticileriyle rekabet edebileceği anlamına geliyor.

Guyana’nın Petrol Zenginliğiyle Başa Çıkması Gereken Zorluklar

Guyana’nın petrol zenginliği, ülke için büyük bir fırsat olsa da, aynı zamanda birçok zorlukla da karşı karşıya. Bunlar arasında siyasi istikrarsızlık, yolsuzluk, gelir adaletsizliği, çevresel etkiler ve bölgesel gerilimler sayılabilir. Guyana, 2020’de yapılan tartışmalı başkanlık seçimlerinin ardından beş ay boyunca siyasi bir kriz yaşadı. Seçim sonuçları, ABD ve diğer uluslararası aktörlerin baskısı altında ancak Ağustos 2020’de açıklandı. Irwin LaRocque liderliğindeki yeni hükümet, petrol gelirlerini adil ve şeffaf bir şekilde yönetmek için yasal ve kurumsal reformlar yapma sözü verdi. Ancak bu süreç kolay olmayacak. Guyana, Transparency International’ın 2020 Yolsuzluk Algıları Endeksi’nde 180 ülke arasında 83. sırada yer aldı.

Petrol gelirlerinin adil bir şekilde paylaşılması da önemli bir sorun. Guyana’nın nüfusunun yaklaşık %40’ı yoksulluk sınırının altında yaşıyor ve ülkede ciddi bir gelir eşitsizliği var. Petrol zenginliğinin yarattığı refahın, özellikle yerli topluluklar ve kırsal bölgelerde yaşayanlar olmak üzere tüm Guyanalılara ulaşması gerekiyor. Ayrıca petrol gelirlerinin eğitim, sağlık, altyapı ve diğer sosyal hizmetlere yatırılması da önemli. Guyana’nın petrol bağımlılığından kaçınması ve ekonomik çeşitliliği teşvik etmesi de gerekiyor.

Guyana’nın petrol faaliyetleri de çevresel etkilere neden oluyor. Açık deniz sondajı, deniz yaşamını ve hassas ekosistemleri tehdit ediyor. Petrol sızıntısı veya dökülmesi durumunda ciddi zararlar olabilir. Guyana’nın petrol üretimi aynı zamanda küresel iklim değişikliğine katkıda bulunuyor. Ülke, Paris Anlaşması’na taraf olarak sera gazı emisyonlarını azaltma taahhüdünde bulundu ancak bu hedefe ulaşmak için daha fazla çaba göstermesi gerekiyor.

Guyana’nın petrol zenginliği aynı zamanda bölgesel gerilimleri de artırıyor. Venezuela, Guyana’nın batısındaki Essequibo bölgesinin tamamını iddia ediyor ve bu bölge Guyana’nın topraklarının yaklaşık %40’ını oluşturuyor. Venezuela ayrıca Stabroek Blok’unun bir kısmının da kendisine ait olduğunu savunuyor. Bu nedenle Venezuela, Exxon’un Stabroek Blok’taki faaliyetlerini yasadışı ilan etti ve Guyana’yı tehdit etti. Bu durum, iki ülke arasında uzun süredir devam eden bir sınır anlaşmazlığına yol açtı. Bu anlaşmazlık, Uluslararası Adalet Divanı tarafından çözülmeye çalışılıyor ancak Venezuela bu mahkemenin yetkisini tanımıyor. Bu arada ABD, Guyana’nın yanında yer alarak Venezuela’ya karşı baskı uyguluyor. Bu da bölgedeki güç dengesini değiştiriyor.

Sonuç

Guyana, Exxon liderliğindeki konsorsiyumun Stabroek Blok’ta yaptığı büyük petrol keşifleri sayesinde dünyanın en hızlı büyüyen ekonomisi haline geldi. Ülke, 2027 yılına kadar günde 1,2 milyon varil ham petrol üretmeyi planlıyor. Bu, Guyana’nın küresel enerji piyasasında önemli bir oyuncu olacağı ve OPEC’in fiyat oluşturma gücüne meydan okuyabileceği anlamına geliyor. Ancak Guyana’nın petrol zenginliğiyle başa çıkması gereken birçok zorluk da var. Bunlar arasında siyasi istikrarsızlık, yolsuzluk, gelir adaletsizliği, çevresel etkiler ve bölgesel gerilimler sayılabilir. Guyana’nın petrol gelirlerini adil ve şeffaf bir şekilde yönetmesi, ekonomik çeşitliliği teşvik etmesi, çevresel sorumluluk alması ve bölgesel barışı koruması gerekiyor. Guyana’nın petrol zenginliğini bir lanet değil, bir nimet haline getirmesi için bu zorlukların üstesinden gelmesi gerekiyor.