Kıdem tazminatı, çalışanların işten ayrılırken hak ettikleri bir ödemedir. Ancak bu ödemenin nasıl hesaplandığı, kimlerin alabileceği ve ne zaman alınabileceği gibi konular uzun zamandır tartışma konusu. Hükümet, kıdem tazminatını kaldırarak yerine tamamlayıcı emeklilik sistemini getirmeyi planlıyor. Peki bu sistem nasıl işleyecek? Kıdem tazminatından faydalananlar ne yapacak? Bu soruların cevabını ekonomist Özgür Erdursun, OVP’deki o detaya dikkat çekerek verdi.

Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi Nedir?

Tamamlayıcı emeklilik sistemi, hükümetin düşük emekli aylıklarını tamamlamak için geliştirdiği bir sistemdir. Bu sistemde, çalışanlar maaşlarının belirli bir yüzdesini bir fona yatırarak birikim yapacaklar. Bu fon, bireysel emeklilik sistemi (BES) gibi çalışanların istedikleri şekilde yönetebilecekleri bir sistem olacak. Çalışanlar, T.C. kimlik numaraları ve şifreleriyle sisteme girip paralarını istedikleri fona yatırabilecekler. Bu fonlar altın, döviz, hisse senedi gibi çeşitli yatırım araçlarından oluşacak.

Tamamlayıcı emeklilik sisteminde, çalışanlar kıdem tazminatını alabilecekleri durumlarda (işten çıkartılma, evlenme, askerlik vb.) bu parayı da alabilecekler. Ancak bu parayı almak için belirli bir süre beklemeleri gerekecek. Bu süre henüz netleşmedi ancak hükümet 10 yıl gibi bir süre öngörüyor.

Kıdem Tazminatının Fona Devri Avantajlı mı?

Kıdem tazminatının fona devri, hem çalışanlar hem de işverenler için avantajlı olabilir. Çünkü şu anda ülkemizde kıdem tazminatını almak çok zor bir süreç. Küçük ve orta ölçekli işletmelerde çalışanların en büyük problemi kıdem tazminatını alamamak. İşverenler genellikle bu ödemeyi yapmıyor ya da geciktiriyor. Bu durumda olan çalışanlar da dava açmak zorunda kalıyor. Ancak bu davalar uzun sürüyor ve sonuçlanana kadar işletmeler mal varlıklarını başka yerlere aktarıyor. Böylece çalışanlar sadece kâğıt üzerinde kıdem tazminatına hak kazanmış oluyor.

Büyük işletmelerde de benzer sorunlar yaşanabiliyor. İşletmeler kıdem tazminatları için karşılık ayırmadıkları için batma riskiyle karşı karşıya kalabiliyor. Bu durumda da çalışanlar mağdur oluyor.

Kıdem tazminatının fona devri, bu sorunları ortadan kaldırabilir. Çünkü işverenler her ay çalışanların maaşlarından kesilen bir miktarı fona yatıracaklar. Bu sayede hem işverenlerin yükü hafifleyecek hem de çalışanlar paralarını güvence altına alacaklar. Ayrıca bu fon, çalışanların emeklilik dönemlerinde daha yüksek bir gelir elde etmelerini sağlayacak.

Hükümetin Planı Ne?

Hükümet, kıdem tazminatını kaldırarak tamamlayıcı emeklilik sistemini hayata geçirmek istiyor. Ancak bu konuda henüz net bir karar verilmedi. Hükümetin planı, Orta Vadeli Program (OVP) adlı belgede yer aldı. Bu belgede, hükümetin 2023-2025 yılları arasındaki ekonomik hedefleri ve politikaları açıklandı.

OVP’de, kıdem tazminatının fona devri için şu ifadeler kullanıldı:

“Tamamlayıcı emeklilik sistemi ile kıdem tazminatının fona devri arasındaki ilişki göz önünde bulundurularak, kıdem tazminatının fona devri konusunda ilgili taraflarla mutabakat sağlanması ve yasal düzenlemenin hayata geçirilmesi hedeflenmektedir.”

Bu ifadelerden anlaşıldığı üzere, hükümet bu konuda ilgili taraflarla (işçi, işveren, sendika vb.) görüşmeye devam edecek. Ancak bu görüşmelerin ne zaman sonuçlanacağı belli değil.

Özgür Erdursun, OVP’deki bu ifadeye dikkat çekerek, hükümetin bu konuda acele etmediğini söyledi. Erdursun, hükümetin öncelikle güven sorununu çözmesi gerektiğini belirtti. Erdursun, şöyle dedi:

“Kıdem tazminatının fona devri için öncelikle bir güven olması lazım. Bundan sonraki geleceklere güven olması ve garanti altına alınması durumunda bence bu kıdem tazminatlarının zaten fona devir olması gerekir. Ama şimdi şöyle baktığımız zaman ülkemizde herkes kıdem tazminatını alamıyor. Bu durumda olanlar için de aslında olumlu olabilir. Bizim dediğimiz gibi yaklaşsa hükümet; evet kardeşim kıdem tazminatını koyalım, kullanılma konusu güven konusunu ilk önce bir netleştirelim, devamında da aynı bugünkü kıdem tazminatını alma şartlarıyla bu konu kuralım derse hükümet zaten buna yaklaşmıyor. Buna da veriyor; bir kişi emekli olduğunda bu parayı alsın.”

Erdursun, hükümetin tamamlayıcı emeklilik sisteminde çalışanlara paralarını ne zaman alabileceklerini söylemesi gerektiğini de vurguladı. Erdursun, “Mesela işte şu anda 30 yaşında olan birisi 60 yaşında emekli olacaksa 30 yıl daha bu fona para ödeyecek. 60 yaş geldiğinde bu hükümete güvenenlerin sayısı çok olabilir ama bundan sonraki hükümetlere güvenenlerin sayısı çok azalabilir.” dedi.

Sonuç

Kısacası, kıdem tazminatının kalkması ve tamamlayıcı emeklilik sisteminin gelmesi konusu henüz netlik kazanmadı. Hükümet bu konuda ilgili taraflarla görüşmeye devam ediyor. Ancak bu görüşmelerin ne zaman biteceği belli değil.