Konut satışları, Türkiye ekonomisinin önemli göstergelerinden biridir. Konut satışlarındaki artış veya azalış, hem inşaat sektörünün hem de tüketici güveninin durumunu yansıtır. Konut satışlarındaki son veriler ise ilginç bir tablo ortaya koyuyor. Bu yazımızda, konut satışlarındaki son durumu, konut dışı gayrimenkul piyasasındaki hareketliliği ve ilk evim kampanyasının detaylarını sizler için inceledik.

Konut Satışları Temmuz Ayında Arttı mı?

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından dün açıklanan konut satış verilerine göre, Temmuz ayında Türkiye genelinde 136 bin 744 konut satıldı. Bu rakam, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 16,7 oranında bir artış gösteriyor. Peki bu artış gerçekten de konut piyasasının canlandığını mı gösteriyor?

Aslında bu sorunun cevabı pek de öyle değil. Zira bu artışın büyük bir kısmı takvim etkisinden kaynaklanıyor. Takvim etkisi derken neyi kastediyoruz? Şöyle ki; geçen yıl Temmuz ayında Kurban Bayramı tatili vardı ve bu nedenle çalışma günü sayısı daha azdı. Bu yıl ise Kurban Bayramı Haziran ayına denk geldi ve Temmuz ayında daha fazla çalışma günü oldu. Dolayısıyla, Temmuz ayında daha fazla konut satılması normal bir durum olarak karşımıza çıkıyor.

Peki takvim etkisini ortadan kaldırarak konut satışlarını karşılaştırabilir miyiz? Elbette. Bunun için çalışma günü başına düşen konut satış sayısına bakmamız gerekiyor. Bu şekilde yaptığımızda ise karşımıza çok farklı bir tablo çıkıyor. Çalışma günü başına düşen konut satış sayısı, Temmuz ayında geçen yılın aynı ayına göre yüzde 15 oranında gerilemiş durumda. Yani aslında konut piyasası canlanmamış, tam tersine zayıflamaya devam etmiş.

Konut Satışlarının Detayları Neler?

Konut satışlarının detaylarına baktığımızda ise şu noktalar dikkat çekiyor:

Konut satışlarının 51 bin 769’u ipotekli (kredili) satışlar, 84 bin 975’i ise diğer (peşin veya senetli) satışlar olarak gerçekleşti.

İpotekli satışlar, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 5,9 oranında azalırken, diğer satışlar yüzde 29,8 oranında arttı.

İpotekli satışların toplam satışlar içindeki payı yüzde 37,9 olarak gerçekleşti. Bu oran, geçen yılın aynı ayında yüzde 43,3 idi.

Konut satışlarının 24 bin 276’sı ilk satış, 112 bin 468’i ise ikinci el satış olarak gerçekleşti.

İlk satışlar, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 9,2 oranında azalırken, ikinci el satışlar yüzde 22,8 oranında arttı.

İlk satışların toplam satışlar içindeki payı yüzde 17,7 olarak gerçekleşti. Bu oran, geçen yılın aynı ayında yüzde 20,5 idi.

Bu verilerden çıkarabileceğimiz sonuçlar şunlar:

Konut kredisi faiz oranlarındaki yükseliş, ipotekli satışları olumsuz etkiliyor. Konut kredisi faiz oranları Temmuz ayında yüzde 18,5 seviyesine kadar çıktı. Bu da konut almak isteyen ancak peşinatı olmayan veya yeterli olmayan tüketicilerin konut alımını ertelemesine veya vazgeçmesine neden oluyor.

Diğer satışlardaki artış ise peşinatı olan veya senetle konut alan tüketicilerin sayısının arttığını gösteriyor. Bu tüketiciler, enflasyon karşısında birikimlerini korumak ve konut fiyatlarındaki artıştan faydalanmak için konut almayı tercih ediyorlar.

İlk satışlardaki azalış ise inşaat sektörünün zor durumda olduğunu gösteriyor. Yeni konut üretimi ve talebi düşüyor. İnşaat sektörü, hem maliyetlerin hem de finansman sorunlarının artmasıyla darboğaza giriyor.

İkinci el satışlardaki artış ise konut stokunun eritilmeye çalışıldığını gösteriyor. İkinci el konut piyasası, hem alıcılar hem de satıcılar için daha cazip hale geliyor. Alıcılar, ikinci el konutlarda daha uygun fiyatlar bulabiliyor. Satıcılar ise elindeki konuttan kurtulup nakit ihtiyacını karşılamaya çalışıyor.

Konut Dışı Gayrimenkul Piyasası Nasıl?

Konut dışı gayrimenkul piyasası ise konut piyasasından çok farklı bir seyir izliyor. Konut dışı gayrimenkul piyasası, arsa, tarla ve diğer iş yerleri gibi gayrimenkulleri kapsıyor. Bu piyasada Temmuz ayında 79 bin 221 adet gayrimenkul satıldı. Bu rakam, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 30 oranında bir artış gösteriyor. Bu artışın takvim etkisiyle ilgisi yok. Tamamen gerçek bir artış söz konusu.

Peki bu artışın nedeni ne? Bu artışın nedeni, konut fiyatlarındaki ciddi artışların konutu birçok toplumsal kesim için erişilemez hale getirmesidir. Yüksek enflasyona karşı birikimlerini korumak isteyen insanlar, daha küçük parçalarla arsa veya tarla alarak birikimlerini koruma çabasındadır. Ayrıca arsa veya tarla alarak gelecekte konut yapma hayali de kuranlar vardır.

Bu eğilimin sonucu olarak da konut dışı gayrimenkul piyasasının toplam gayrimenkul piyasası içindeki payı giderek artmaktadır.

Bundan üç yıl önce toplam gayrimenkul satışlarının yüzde 55’i konut, yüzde 45’i konut dışı gayrimenkul iken, şimdi yüzde 58’i konut dışı gayrimenkulden oluşuyor.

Konut dışı gayrimenkul satışlarının yarısı tarla, yüzde 30’u arsa, kalan yüzde 20’si ise diğer gayrimenkullerden oluşuyor.

Konut dışı gayrimenkul piyasasındaki hareketlilik, önümüzdeki dönemlerde de devam edecek gibi görünüyor. Konut fiyatlarındaki artış ve faiz-enflasyon makasının açılması, konut dışı gayrimenkul alımını cazip kılıyor.

İlk Evim Kampanyası Nedir?

Konut satışlarındaki zayıflama ve ilk eldeki konut stokunun eritilememesi, hükümeti yeni bir kampanya başlatmaya itti. İlk Evim Kampanyası adı verilen bu kampanya, ilk defa ev alacak olanlara avantajlı faiz oranı ve vade sunuyor.

Kampanya kapsamında, ilk defa ev alacak olanlara 120 ay vade ile yüzde 10 faiz oranından konut kredisi verilecek. Kampanyadan yararlanmak isteyenlerin, en fazla 500 bin TL değerindeki konutları tercih etmeleri gerekiyor. Ayrıca, kampanyadan yararlanacak olanların gelirlerinin de belirli bir seviyenin altında olması gerekiyor.

Kampanyanın amacı, konut talebini canlandırmak ve inşaat sektörüne destek olmaktır. Kampanya ile yaklaşık 100 bin kişinin ev sahibi olması hedefleniyor. Kampanya, 31 Aralık 2023 tarihine kadar devam edecek.

Sonuç

Konut satışlarındaki son veriler, konut piyasasının zayıfladığını ve takvim etkisinden kaynaklanan geçici bir artışın gerçekleştiğini gösteriyor. Konut kredisi faiz oranlarındaki yükseliş, konut alımını zorlaştırıyor. Konut dışı gayrimenkul piyasası ise konut piyasasından çok farklı bir seyir izliyor. Konut dışı gayrimenkul piyasası, enflasyon karşısında birikimlerini korumak isteyen tüketicilerin tercihi haline geliyor. İlk Evim Kampanyası ise ilk defa ev alacak olanlara avantajlı koşullar sunarak konut talebini canlandırmayı amaçlıyor.