Petrol piyasaları, küresel talebin artması ve arzın sıkışması nedeniyle son yılların en büyük fiyat rallisini yaşıyor. Brent ham petrolü, Standard Chartered’a göre dördüncü çeyrekte varil başına 100 dolar ile tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaşabilir. Bu, Türkiye’de benzin ve motorinin 50 TL olacağı anlamına geliyor! İşte detaylar...

Küresel Talep Rekor Kırıyor

Petrol talebi, koronavirüs salgını nedeniyle geçen yıl büyük bir darbe aldı. Ancak, aşılamaların ilerlemesi ve ekonomilerin yeniden açılmasıyla birlikte talep toparlanmaya başladı. Uluslararası Enerji Ajansı’nın (IEA) en son enerji raporu , küresel petrol talebinin ikinci çeyrekte günde 3,26 milyon varil artarak tüm zamanların en yüksek seviyesi olan 103 varil/d’ye ulaştığını ortaya koydu. IEA, talebin üçüncü çeyrekte daha da artarak günde 104,6 milyon varil olacağını tahmin ediyor.

Talepteki bu artışın en büyük kaynağı Asya’daki gelişmekte olan ülkeler. Özellikle Çin, dünyanın en büyük petrol ithalatçısı olarak öne çıkıyor. Çin’in ham petrol ithalatı Temmuz ayında yıllık %31 artışla 14,93 milyon varil/gün oldu. Bu, Çin’in sanayi üretimi ve emlak yatırımındaki yavaşlamaya rağmen petrol talebinin güçlü kaldığını gösteriyor. Çin Halk Bankası’nın sürpriz faiz indirimleri de ekonomiyi canlandırarak petrol talebini destekleyebilir.

Arz Sıkışıklığı Fiyatları Yükseltiyor

Petrol arzı ise talebi karşılamakta zorlanıyor. Suudi Arabistan liderliğindeki OPEC+ grubu, Haziran sonunda üretimi kademeli olarak artırma kararı almıştı. Ancak, bu artış talepteki büyümeyi karşılamaya yetmiyor. IEA, OPEC+ grubunun üretiminin Ağustos ayında günde 40 milyon varil artmasına rağmen arz açığının devam edeceğini belirtiyor. IEA, OPEC+ grubunun üretiminin üçüncü çeyrekte günde 2 milyon varil daha fazla olması gerektiğini söylüyor.

OPEC+ grubunun üretimini artırmasını engelleyen faktörlerden biri de siyasi ve teknik sorunlar. Örneğin, İran’ın nükleer anlaşma konusunda ABD ile anlaşmaya varması halinde petrol ihracatını artırması bekleniyordu. Ancak, görüşmelerde ilerleme sağlanamadığı için İran’ın petrol arzı sınırlı kalmaya devam ediyor. Ayrıca, Nijerya, Libya ve Angola gibi bazı OPEC ülkeleri de üretimlerini artırmakta zorlanıyor.

OPEC+ grubunun dışında kalan ülkeler de arzı artırmakta yetersiz kalıyor. ABD, dünyanın en büyük petrol üreticisi olarak önemli bir rol oynuyor. ABD ham petrol üretimi bu yıl 12,61 milyon varil/gün’e ulaşarak 2019’da belirlenen 12,32 milyon varil/gün’lük önceki rekoru gölgede bırakacak. Ancak, ABD’nin kaya petrolü üretimi salgın nedeniyle büyük ölçüde azaldı ve henüz tam olarak toparlanmadı. ABD’nin petrol arzını etkileyen diğer faktörler arasında altyapı eksikliği, çevresel düzenlemeler ve iklim değişikliği kaynaklı doğal afetler sayılabilir.

Petrol Fiyatları Nereye Gidiyor?

Petrol fiyatları, talep ve arz arasındaki dengesizlik nedeniyle son aylarda hızla yükseldi. Brent ham petrolü, Salı günü 81 dolar/varil altına düşmesine rağmen, bu yılın en yüksek seviyesi olan 89,09 /varil′igo¨rdu¨.StandardChartered′dakiemtiaanalistleri,Brentfiyatlarının93/varil olan 4. çeyrek tahminlerine yükseltecek bir fiyat rallisinin koşullarını yaratacak olduklarını söyleyerek bu görüşü desteklediler. Analistlere göre, Brent fiyatları muhtemelen çeyrek içi yüksek seviye 100$/varil’in üzerinde olacak.

Petrol fiyatlarındaki bu artış Türkiye gibi petrol ithal eden ülkeler için olumsuz sonuçlar doğurabilir. Türkiye’nin enerji ithalat faturası bu yılın ilk yarısında geçen yılın aynı dönemine göre %65 artarak 20,7 milyar dolara yükseldi. Petrol fiyatlarındaki artışın yanı sıra döviz kurlarındaki dalgalanmalar da enerji maliyetlerini artırıyor. Türk Lirası, bu yıl dolar karşısında %18 değer kaybetti. Bu durum, benzin ve motorin fiyatlarının da artmasına neden oluyor. Benzinin litresi ortalama 38.24 TL iken, motorinin litresi 37.36 TL oldu. Eğer Brent ham petrolü varil başına 100 dolar olursa, benzin ve motorinin litresi yaklaşık 50 TL olabilir!

Petrol fiyatlarındaki artışın ekonomik büyüme ve enflasyon üzerindeki etkileri de göz ardı edilemez. Petrol fiyatlarındaki her 10 dolarlık artışın Türkiye’nin cari açığını yaklaşık 4 milyar dolar artıracağı tahmin ediliyor. Ayrıca, petrol fiyatlarındaki her 10 dolarlık artışın enflasyonu yaklaşık 1 puan artıracağı da hesaplanıyor. Türkiye’nin cari açığı Temmuz ayında 2,8 milyar dolara gerilerken, enflasyon Ağustos ayında %19,25 ile son iki yılın en yüksek seviyesine çıktı