Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM), uzun ve sert tartışmaların ardından tarihi bir kararla 2024 yılı bütçesini onaylamaya hazırlanıyor. Bu karar, ülkenin mali yapısında önemli değişiklikler getirecek ve yeni rekorlar kıracak bir borçlanma ve faiz ödeme planını içeriyor. 2024 bütçesi, devlet hazinesini 2 trilyon 655 milyar lira yeni borçlanmaya itecekken, ayrıca 1 trilyon 254 milyar lira faiz ödemesi yapılacak. Bu durum, Türkiye'nin toplam borç ve faiz faturasının 3.6 trilyon lirayı aşmasına yol açacak.
Söz konusu bütçe, ‘Deli Dumrul’ olarak adlandırılan kamu özel işbirliği (KÖİ) projelerine de önemli ölçüde kaynak ayırıyor. Bu projeler kapsamında müteahhitlere 162 milyar lira aktarılacak. Buna ek olarak, devlet önümüzdeki yıl vatandaşlarından 2.3 trilyon lira vergi toplayıp, 119 milyar lira da ceza kesmeyi planlıyor. Ağır vergi yükü altında Türkiye ekonomisi, yeni bir türbülansa doğru ilerliyor.
11 trilyon 89 milyar liralık kamu kaynağının harcanmasına yetki verilen 2024 yılı bütçesi, devasa harcamalarını 8 trilyon 437 milyar liralık vergi ve vergi dışı gelirlerle karşılayacak. Gelir ve gider arasındaki 2 trilyon 652 milyar liralık açık, iç ve dış piyasalardan yapılacak borçlanmalarla finanse edilecek. Hazine'nin önümüzdeki yıl yapacağı en düşük borçlanma 2 trilyon 655 milyar lira olacak ve bu tutar Borçlanma Kanunu'ndaki yetkilerle daha da artırılabilecek.
Bütçe tasarısı, vatandaşlar üzerindeki vergi ve ceza yükünü de artıracak. Önümüzdeki yıl toplam 7.4 trilyon lira vergi toplanması bekleniyor, bu vergilerin 1.2 trilyonu Gelir Vergisi mükelleflerinden, 1.7 trilyonu KDV, 1.4 trilyonu Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) olarak tahsil edilecek. Devlet, vatandaşlarına 119 milyar lira ceza da kesecek; bu cezaların 24 milyarı trafik, 50 milyar lirası vergi cezalarından oluşacak.
KÖİ projeleri için ayrılan ödenekler arasında, Avrasya Tüneli’ne 4.9 milyar, köprü ve otoyollara 73.8 milyar, ve şehir hastanelerine 83.7 milyar lira ödeme yapılacak. KÖİ müteahhitlerine 2025’te 240.8 milyar, 2026’da ise 270.3 milyar lira ödenmesi planlanıyor. Ayrıca, devlet gelecek yıl 8 milyar liralık gayrimenkul satışı yapacak ve 10.8 milyar lira kira geliri elde etmeyi hedefliyor.
Bu ekonomik koşullar altında, Türkiye'nin mali durumu ve vatandaşların üzerindeki yük artarken, ekonomik istikrar ve büyüme için atılacak adımlar büyük önem taşıyor. 2024 yılı bütçesinin getirdiği zorluklar ve fırsatlar, Türkiye'nin gelecek yılını ve ötesini şekillendirecek kritik unsurlar arasında yer alıyor.