Son yıllarda Türkiye'de devlet elindeki varlıkların hızla özelleştirilmesi ve satılması dikkat çekici bir hal almış durumda. Fabrikalardan otellere, limanlardan enerji santrallerine kadar birçok kamu kuruluşu ve tesis özel sektöre devrediliyor. Bu durum, kamuoyunda "Cumhuriyetin kazanımları satılıyor" eleştirilerine yol açıyor.
Satışlar Neden Arttı?
Devletin elinde satılacak az sayıda firma, fabrika ve kurum kalması ve kaynak bulmakta zorlanılması, son dönemde arsa satışına ağırlık verilmesinin temel sebebi olarak gösteriliyor. Ekonomik krizin derinleşmesi de bu süreci hızlandıran faktörlerden biri.
Son 21 Yılda Neler Satıldı?
AKP'nin 2002'de iktidara gelmesinden bu yana kamuya ait fabrikalar, tesisler, araziler, oteller, limanlar, enerji üretim ve dağıtım şirketleri bir bir satıldı. 21 yıllık bu süreçte toplam 63 milyar 439 milyon dolar (2 trilyon lira) bedelle Cumhuriyetin kazanımları elden çıkarıldı ve yerli ve yabancı şirketlerin eline geçti.
Satışlardan Ne Kadar Gelir Elde Edildi?
Hisse satışından 39 milyar dolar (1 trilyon 248 milyar lira), tesis ve işletmelerin tümüyle devrinden 17.2 milyar dolar (550 milyar lira) gelir elde eden iktidar, satacak kuruluş kalmayınca gayrimenkul ticaretine başladı. Devlete ait otel ve sosyal tesisleri 651 milyon dolara (20.8 milyar lira) elden çıkarttı. Arsa, tarla, fabrika arazisi gibi mülklerin satışından 21 yılda yaklaşık 4 milyar 592 milyon dolar (147 milyar lira) gelir elde edildi.
Özelleştirme Nasıl Yapılıyor?
Hemen her gün internet sitesinde bir gayrimenkul ilanı yayınlayan Özelleştirme İdaresi, adeta bir emlakçıya dönüştü. Tarlalardan konut alanlarına, turizm imarlı arsalardan lojman binalarına kadar birçok taşınmazı vitrine koyuyor. Özelleştirme kapsam ve programına alınan arazilere ilişkin her türlü imar planı/değişikliği yapma/yaptırma yetkisi Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’na ait, onaylama yetkisi ise Cumhurbaşkanı’nda. Bu sayede, istenilen rant hareketleri de kolaylıkla yapılabiliyor.
Ne Kadar Taşınmaz Satıldı?
haberbil.net haberinin, özelleştirme İdaresi verilerinden yaptığı hesaplamaya göre 2003 - Mart 2024 tarihleri arasında AKP, devlete ait 5 binden fazla taşınmazı özel mülkiyete devretti.
Satışlar Son Yıllarda Hız Kazandı
Ekonomik krizin derinleştiği 2021 yılından itibaren gayrimenkul satışı hız kazandı. 2020 yılında 22 milyon dolar olan arazi satışı, 2021'de 187 milyon dolara, 2022'de 441 milyon dolara çıktı. Seçim yılı olan 2023'te satışlar 179 milyon dolarda kaldı.
Gayrimenkuller Nasıl Satılıyor?
Türkiye'nin dört bir yanında yer alan gayrimenkuller kapalı zarfla teklif alıp, görüşmeler yaparak “pazarlık” usulü ihaleler ile elden çıkarılıyor. Alıcılar ihale bedelini peşin veya vadeli olarak ödeyebiliyor. Vadeli ödemelerde; ihale bedelinin asgari yüzde 40'ı peşin, vadeye bırakılan tutarı ise 12 taksitle alıyor.