Dil, bir milletin en önemli kalkanıdır. Dilinden taviz veren her millet yok
olmaya mahkûmdur. (1)
Dikkatle okuyunuz, dilimizi kıskanclıkla korumalı ve tebliğ etmeliyiz. Nasıl ki, İngilizler, Ruslar,Fransızlar tarih sürecinde bunu sürekli yaptılar ve halen de bunu yapmaya devam ediyorlarsa,biz de en azından milli dilimiz Türkçe'mizi yabancı sözcüklerden temizleyerek korumalıyız.
Türk dili veya Azerbaycan Oğuz Türkçesi kadim bir tarihe malikdir. Azerbaycan Türk'lerinin dilinin de öz Türkçe olduğunu söylersek, yanılmayız. Ama hakiki manada "kirletilmeden"- özünden, aslından koparılmadan saflığı ile gelicek nesillere aktarılırsa( ötürülürse-iletilirse), bu bizim kimlik kartımız, belgemiz olur. Önceden de söz etdiğim gibi “kirletilmeden” ifadesini yine yeniden vurguluyorum. “Bir dil nasıl kirletilir?", diye soru sora bilirsiniz. Sizlere bunun açıklamasını yazacağım. Eğer biz kendi öz dilimize gereksiz, yabancı, milli olmayan sözleri zorla "modernlik",çağdaşlık olsun diye dahil ediyorsak,bu anlayış bizi çağdaş yapmaz,bu dilimizin kirletilmesine yol açar.
Diğer yandan eğer bunu kendimizi çağdaş, “modern” göstermek için ediyorsak, bu artık dilimize karşı saygısızlıktır, cinayetdir! Özellikle Türkçe karşılığı olduğu halde hala Rus ve Avrupa dilinden olan sözleri gereksizce kullanıyor, dilimizden çıkarmamakta inat ediyoruz .Örneğin Türkiye Türkçe'sinde domine etmek ,entegre etmek,enterasan v.b sözler kullanılıyor. Azerbaycan Türkçe'sinde ise Türkçe karşılığı olduğu halde özellikle Rusça kelimeler kullanılıyor. Bazılarına zannedersem ”vsyo”, “uje”, ”tak”, ”davay”, ”mama”, ” papa” gibi Rusça sözleri işletmek hoş geliyor. Niye, bunun sebebi nedir? Bu sorulara vereceğiniz şablon- kalıp cevaplar hazırdır. Size onlardan bir-iki örnek yazacağım. Türkiye Türk'lerinde böyle kalıp cevablar geliyor :" Avrupa modernliğin merkezidir","Yeni neslinTürkçesi böyledir"," Başımıza Türk Dil Kurumu'mu kesildiniz ,bu rahat Türkçe böyle konuşuyorum" v.b. Azerbaycan Türk'lerinden ise şu şekilde “Biz Rus'ların esaretinde idik”, ”Rus dili beynalhalk ve çağdaş dillerden biridir”, “Rusya bizim komşumuzdur”,Yeni nesil aristokratdır,intelligentdir Rus dilinde danışmalıdır" ,Ruslar bizim konşumuzdur "gibi safsatalar, mangurtca cevaplar geliyor.
Bazılarının kendi Avrupa hayranlığı yüzünden Türk'ün dilini mahvetmesine izin verilemez!.Sizin ezik özentiniz yüzünden siz dünyanın en akıcı dili olan Türk dilini katl edemezsiniz !Avrupa size göre çağdaş diye Türkçeyi kirletemezsiniz!
"Rusya bizim komşumuzdur" bahanesini savunanlar vardır.Eğer siz komşunuzun ismiyle babanızı çağırmıyorsanız ,Rus komşunuzdur diye de Azerbaycan Türkçesinin yerine Rus dilinde konuşmamalısınız!
Özellikle,100 yıla yakın Rus işgalınde olmayı Azerbaycan'da bahane edenlere gelince, hatırlatalım ki, artık müstakil-bağımsız olmamızdan bugüne kadar 30 yıla yakın zaman dilimi geçmişdir. Artık bu bahaneni bir kenara koymak gerekiyor.! Bunu da bildirmeliyim ki, Rus bizim sadece komşumuz değil,işgalci Ermeniye genelde destek olan,yüzyılı aşkın bir süre ülkemizi işgal eden medeniyyetimizin ve dilimizin inkişafının -gelişiminin önünü kesen bir güçdür. Mesela, Gürcüstan'a bakalım. Gürcüler Rus dilinde konuşmanın taşını çokdan atmışlar!. Diğer tarafdan ağzınızı eğerek “Rus dili uluslararası dildir” diyorsanız sizin eviniz ve Bakü sokakları ne "konferans salonu", ne de "akademik arena" değildir. Eğer oralarda Azerbaycanımızı ve Türk dünyasını temsil ederken konuşursanız bu daha yararlı olur. Aksi halde Bakü'nün sokaklarında, hususiyle de merkezi caddelerde, “Torqovı” adlandırdığınız yerde Rusça konuşmaya devam ederseniz bu sizi, “modern” yok, öz ana dilinde konuşmayı ar bilen, diline değer vermeyen birisi gibi gösterecekdir bu ise çok iticidir.
Türkiye'de de dünyanın en güzel şehri İstanbul'da İstiklal caddesi gibi merkezi yerlerde fok balığı gibi konuşarak Türkçeyi katl edenler de çok iticidir.
Biliyorum bazıları “dil bilmek iyidir” gibi fikirler söyleyecek. Ama onlara bunu bildirmek isterdim ki, size dil bilmeyiniz demiyoruz. Değerli soydaşlarımız, hemvatanlarımız, hatta Ermeni'nin de dilini öğreniniz, ama Türk yurdlarında, Türkiye'mizde veTürk-Oğuz yurdu olan Azerbaycan'ımızda Türkçe konuşmak sizin ve bizim boynumuzun borcudur! Bu bizim vatandaşlık borcumuzdur. Aksi halde Azerbaycan Türkçesinde konuşanlara “çuşka” diyerek alçaltdığınız Rus işgalindeki döneme geri dönersiniz ki, bu da sizin milli kimliğinizin ve şahsiyyetinizin alçaltılması demekdir!.
Azerbaycan'ın ve Türk dünyasının bilinmeyen kahramanlarından,Karabağ gazisi Türkiye Türkü,Türk Komutan İshak Çelik beyin söylediği gibi ,milli dili,milli duygusu,milli düşüncesi,vatan, millet sevgisi,kısacası milli ülküsü olmayanlar dilini korumayanlar, vatanını, milletini, devletini korumazlar! Onu da unutmayalım ki, artık Azerbaycan'ımız yıllardır uluslararası yarışlara ev sahibliği yapıyor ve ülkemize konaklar geliyor.
Eğer siz onların konak olduğu zamanlarda da öz vatandaşlarınızla öz toprağınızda Rusça konuşursanız bu iyi bir durum olmayacak. Nasıl ki, bundan önceki yarışların birinde İngiltere'den gelen bir konağın sorduğu:”Hala
Azərbaycan'da devlet dili Rusça'mı dır?",Neden Azerbaycan dilinden başka bir dilde kendi aralarında konuşuyorlar..?” sorusuyla ve buna benzer sorularla karşılaşacaksınız . Unutmayınız, biz onlara kendi dilimizi Türkçemizi,kendi kültürümüzü tanıtmalı ve sevdirmeliyiz.
Mustafa Kemal Atatürk'ün:
"Milli his ile dil arasındaki bağ çok kuvvetlidir. Dilin milli ve zengin olması, milli hissin gelişmesinde başlıca etkendir. Türk dili, dillerin en zenginlerindendir. Yeter ki, bu dil şuurla işlensin. Ülkesini, yüksek bağımsızlığını korumasını bilen Türk milleti, dilini de yabancı dillerin boyunduruğundan kurtarmalıdır."sözlerini unutmamalıyız.
Son olarak unutulmaz edibimiz,Türk dünyasının ve Güney Azerbaycan'ımızın şairi,söz ustası Muhammed Hüseyin Şehriyar'dan iki mısra ile fikrimi bitirmek isterdim:
"Türk'ün dili tək sevgili istəkli dil olmaz,
Özgə dilə qatsan,bu əsil dil əsil olmaz.!"
*************************
Türk'ün dili gibi sevgili,istekli dil olmaz.
Ayrı dilden katsan bu soylu dil,soylu olamaz!
Ne Mutlu Türk'üm Deyene!
P.S. Hər zaman öz meslehetleri ve değerli bilgileri ile destek olan Türk komutan İshak Çelik beye təşəkkürümü bildirirem!
Faydalanılan kaynaklar:
1."TÜRK DÜNYASINDA UYGARLIK MESELELERİ
"s.809. Uğur Üçüncü Araş. Gör., Afyon Kocatepe Üniversitesi, Fen - Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü.