Rusya’nın yaklaşık bir yıl süren tahıl koridoru anlaşmasından çekilmesi sonrası Türkiye ile Rusya arasında yeni bir diyalog süreci başladı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in yakında Türkiye’de görüşecekleri açıklandı. Rusya Dışişleri Bakanlığı ise tahıl koridoruna ilişkin yeni bir plan hazırladığını duyurdu.
Tahıl koridoru nedir?
Tahıl koridoru, Türkiye, Rusya, Kazakistan ve İran arasında 2022 yılında imzalanan bir anlaşmadır. Anlaşma kapsamında bu ülkeler arasında tahıl ticareti yapılması ve ortak bir tahıl borsası kurulması hedeflenmektedir. Anlaşma, bölgesel işbirliği ve gıda güvenliği açısından önemli bir adım olarak değerlendirilmektedir.
Rusya neden anlaşmadan çekildi?
Rusya, 17 Temmuz 2023 tarihinde tahıl koridoru anlaşmasından çekildiğini açıklamıştır. Rusya’nın gerekçesi olarak, Rus tahılına yönelik engelleri göstermiştir. Rusya, Türkiye’nin Rus tahılına uyguladığı gümrük vergilerini ve fitosaniter önlemleri kaldırmasını istemiştir. Ayrıca, Türkiye’nin Kazakistan ve İran ile yaptığı ikili anlaşmaların da tahıl koridoru anlaşmasına aykırı olduğunu iddia etmiştir. Rusya, eşit şartlar sağlanmadan anlaşmaya dönmeyeceğini duyurmuştur.
Erdoğan-Putin görüşmesi ne zaman olacak?
Cumhurbaşkanı Erdoğan, 30 Ağustos 2023 tarihinde yaptığı açıklamada, Rusya Devlet Başkanı Putin ile yakın zamanda Türkiye’de görüşeceklerini söylemiştir. Erdoğan, “Sayın Putin ile çok yakında Türkiye’de bir araya geleceğiz. Tahıl koridoru konusunda da görüş alışverişinde bulunacağız. Bu konuda ortak bir noktada buluşacağımızdan eminim.” dedi.
Kremlin Sözcüsü Dmitri Peskov da 31 Ağustos 2023 tarihinde yaptığı açıklamada, Erdoğan-Putin görüşmesinin eylül ayının ilk haftasında gerçekleşeceğini belirtti. Peskov, “Liderlerimiz arasında çok sık temas var. Tahıl koridoru dahil olmak üzere birç of konuyu ele alacaklar.” dedi.
Rusya’nın yeni planı ne?
Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova, 31 Ağustos 2023 tarihinde yaptığı basın toplantısında, tahıl koridoruna ilişkin yeni bir plan hazırladıklarını açıkladı. Zaharova, “Tahıl koridoru anlaşmasının yeniden canlandırılması için somut önerilerimiz var. Bu önerileri Türk tarafına sunacağız. Anlaşmanın taraflarının çıkarlarına uygun bir şekilde revize edilmesini istiyoruz.” dedi.
Zaharova, yeni planın detaylarını vermedi, ancak Rusya’nın tahıl ticaretinde daha fazla esneklik ve rekabet istediğini söyledi. Zaharova, “Tahıl koridoru anlaşmasının amacı, bölgede tahıl ticaretinin geliştirilmesi ve işbirliğinin artırılmasıdır. Bu amaçla, anlaşmanın taraflarının tahıl ticaretinde daha fazla seçenek ve fırsat sunması gerektiğini düşünüyoruz. Ayrıca, anlaşmanın rekabet kurallarına uygun olması ve piyasa koşullarını yansıtması gerektiğini savunuyoruz.” dedi.
Türkiye’nin tepkisi ne?
Türkiye Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Tanju Bilgiç, 31 Ağustos 2023 tarihinde yaptığı basın toplantısında, Rusya’nın yeni planına ilişkin değerlendirme yaptı. Bilgiç, “Rusya’nın tahıl koridoru anlaşmasından çekilmesini üzüntüyle karşıladık. Anlaşmanın bölgesel işbirliği ve gıda güvenliği açısından önemli bir proje olduğunu düşünüyoruz. Rusya’nın yeni planını henüz incelemedik, ancak ilk bakışta bazı sorunlar olduğunu görüyoruz.” dedi.
Bilgiç, Türkiye’nin tahıl koridoru anlaşmasına bağlı olduğunu ve anlaşmanın hükümlerine uyduğunu belirtti. Bilgiç, “Türkiye, Rus tahılına yönelik herhangi bir engel uygulamamaktadır. Gümrük vergileri ve fitosaniter önlemler uluslararası kurallara göre belirlenmektedir. Ayrıca, Kazakistan ve İran ile yaptığımız ikili anlaşmalar da tahıl koridoru anlaşmasına aykırı değildir. Bu anlaşmalar, tahıl koridoru anlaşmasının ruhuna ve amacına uygundur.” dedi.
Bilgiç, Erdoğan-Putin görüşmesinin tahıl koridoru konusunda yeni bir fırsat sunduğunu söyledi. Bilgiç, “Cumhurbaşkanımız Erdoğan ve Rusya Devlet Başkanı Putin arasında yapılacak görüşme, tahıl koridoru konusunda yeni bir diyalog süreci başlatabilir. Türkiye olarak, bu konuda yapıcı ve esnek bir tutum sergileyeceğiz. Rusya’nın da aynı şekilde davranmasını bekliyoruz.” dedi.