Nijer’de dün yaşanan askeri darbe sonrasında ülkede gerginlik devam ediyor. Darbeyi destekleyenler ve karşı çıkanlar arasında sokaklarda çatışmalar yaşanırken, Cumhurbaşkanı Mohamed Bazoum’un akıbeti belirsizliğini koruyor.
Darbeyi gerçekleştiren “Vatanı Koruma Ulusal Konseyi (CNSP)” adlı askeri grup, dün gece devlet televizyonundan yaptığı açıklamada, Cumhurbaşkanı Bazoum’un devrildiğini ve anayasanın askıya alındığını duyurdu. CNSP, ülkede sokağa çıkma yasağı ilan ederek, tüm sınırları kapattığını bildirdi.
CNSP’nin liderliğini yapan Yarbay Amadou Abdramane, darbenin nedenini ülkedeki güvenlik ve ekonomik kriz olarak gösterdi. Abdramane, “Nijer halkının çektiği acılara son vermek için bu adımı attık. Ülkeyi demokratik bir seçime götüreceğiz.” dedi.
Darbenin arkasında yaklaşık 10 yıldır Cumhurbaşkanlığı Muhafız Alayı komutanı olarak görev yapan General Omar Tchiani’nin olduğu iddia ediliyor. Bazoum’un son günlerde Tchiani’yi görevden almak istediği ve bunun darbenin tetikleyicisi olduğu öne sürülüyor.
Bazoum ise Twitter hesabından yaptığı paylaşımda, darbeye karşı direndiğini ve demokrasiyi savunduğunu belirtti. Bazoum, “Zorlukla elde ettiğimiz kazanımlar korunacak, demokrasiyi ve özgürlüğü isteyen tüm Nijerliler bunu görecek.” ifadelerini kullandı.
Bazoum’un nerede olduğu ve sağlık durumunun nasıl olduğu ise henüz bilinmiyor. Bazoum, dün sabah saatlerinde Cumhurbaşkanlığı Muhafız Alayı unsurları tarafından alıkonulmuştu.
Darbeye karşı çıkan Nijer halkı da sokaklara dökülerek, Bazoum’un serbest bırakılmasını istedi. Başkent Niamey’de Ulusal Meclis önünde toplanan binlerce kişi, “Yaşasın demokrasi”, “Yaşasın cumhurbaşkanımız” sloganları attı.
Darbe destekçileri ise Fransa’ya karşı gösteriler düzenledi. Niamey ve Dosso’da toplanan yüzlerce kişi, “Fransa defol”, “Yaşasın Nijer ordusu” sloganlarıyla Fransız askerlerinin ülkeden ayrılmasını talep etti. Göstericilerin Rus bayrakları taşıması da dikkat çekti.
Darbe destekçileri ayrıca Bazoum’un partisi olan “Nijer Demokrasi ve Sosyalizm Partisi (PNDS-TARAYA)” genel merkezini ateşe verdi. Parti binası büyük hasar gördü.
Nijer, Fransa’dan bağımsızlığını 1960’ta alan fakat siyasi istikrarsızlıkla boğuşan bir ülke. Ülkede bugüne kadar 4 darbe ve sayısız darbe girişimi yaşandı. Bazoum, Şubat 2021’de seçilmiş ve ülkede ilk kez demokratik yollarla seçilmiş cumhurbaşkanı görevini yine demokratik yollarla seçilmiş halefine bırakmıştı. Bazoum, henüz yemin edemeden 31 Mart 2021’de darbe girişimi yaşamış, girişim kısa sürede bastırılmıştı. Bazoum, bir ziyaret için Türkiye’de bulunduğu Mart 2022’de de bir darbe girişimi atlatmış ve hemen ülkesine dönmüştü.
Nijer, aynı zamanda dünyanın en büyük uranyum yataklarına sahip olan bir ülke. Uranyum, nükleer enerji üretiminde kullanılan stratejik bir maden. Nijer’in uranyum ihracatının büyük bir kısmını Fransa alıyor. Fransa, Nijer’de askeri üsleri bulunan ve terörle mücadele operasyonları yürüten önemli bir müttefik.
Nijer, Sahel bölgesinde Mali ve Burkina Faso’da askeri yönetimlerin başa gelmesinden sonra Batılı güçlerin bölgedeki tek müttefiki olarak değerlendiriliyordu. Komşusu Mali ve Burkina Faso, Rusya ile yakınlaşırken Nijer, Rus güvenlik şirketi Wagner ile işbirliğine karşı çıkıyordu.
Nijer’deki askeri darbenin bölgesel ve uluslararası dengeleri nasıl etkileyeceği ise merak konusu. Darbenin ardından Birleşmiş Milletler (BM), Afrika Birliği (AU) ve Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu (ECOWAS) gibi kuruluşlar darbeyi kınayarak, demokratik düzene dönülmesini istedi.