Yeni eğitim ve öğretim dönemi için geri sayım başladı. Öğrenciler okulların açılacağı zamanı beklerken, veliler de yeni bir zam dalgasına yakalandı. Okul giysisi, kırtasiye, yol, kantin gibi harcamalar katlanarak arttı.
Tek Kıyafetle Okulu Bitirecekler
Bu yıl da yine öğrenciler ve veliler açısından çok zor bir yıl olacak. Bu yıl pek çok öğrenci tek kıyafetle okulu bitirmek zorunda kalacak. Çünkü pek çok velinin birden fazla 2 çift, 3 çift almaya ne yazık ki gücü yetmiyor. Yani çocuklar koca bir dönemi hatta iki dönemi tek bir kıyafetle geçirmek zorunda kalacaklar. Çünkü %60, %70 oranında bir zamla karşı karşıya kaldı veliler.
Fiyatlar Uçtu
Bu yıl geçtiğimiz yıla göre okul kıyafetleri %60 oranında zamlandı. Okul kıyafetlerinde örneğin bir etekten söz edelim. Okul için en ucuz etek 300 liradan başlıyor. Tişörtlerin her biri 250 ile 400 lira arasında değişiyor. Ayrıca bundan yazlık ve kışlık olarak 2 tane almak zorundasınız. Bu da yine epey maliyetli. Minimum 500 lira iki tanesi.
İlkokullarda küçük kız çocuklarının tercih ettiği, giydiği Jileler 300 liradan başlıyor. Pantolonda 350 ile 450 lira arasında değişiyor. Tabii bunun kışı var, hırkası var, montu var. Bunlar da ekleniyor. Bunları da almak zorunda kalıyor veliler. Hırkalar şu anda en az 400 lira.
Mağazalar Boş
Geçen seneye oranla %60, %70 oranında bu fiyatların arttığını söylemiştik. Bunun bir sonucu olarak şu anda mağazalar da boş. Ancak yalnızca perakende de değil toptancılar da boş oturuyor.
Velilerden Tepki
Okul alışverişine çıkan bir veli ‘’Ben iki çocuk annesiyim, ikisi de okula gidiyor. Biri ilkokulda biri ortaokulda. Bu fiyatlarla nasıl geçineceğiz bilmiyorum. Bir pantolon 400 lira, bir tişört 300 lira, bunları nasıl alacağız? Bir tane alabildik, onunla idare edecekler artık’’ diyerek fiyatlardan dert yandı.
Bir başka öğrenci velisi ‘’Biz emekliyiz, maaşımız zaten yetmiyor, torunumuz için bir şeyler almaya çalışıyoruz ama bu fiyatlar çok yüksek, çok abartılı. Bir etek 300 lira olur mu? Bir jile 300 lira olur mu? Bu nasıl iş? Devlet bize yardım etmeli, bu fiyatları düşürmeli.’’
‘’Biz orta halli bir aileyiz, iki çocuğumuz var, biri liseye biri ortaokula gidiyor. Bu yıl okul kıyafetleri için çok para harcadık, bütçemizi aştık. Çocuklarımızın ihtiyaçlarını karşılamak istiyoruz ama bu fiyatlar çok yüksek. Bir pantolon 500 lira, bir tişört 400 lira, bu nasıl olur? Bu nasıl bir zam? Bu nasıl bir fahişlik? Bu fiyatlar düzeltilmeli, veliler mağdur edilmemeli.’’
Esnaftan Açıklama
Esnaflar da bu fiyatlardan şikayetçi olduklarını söylüyorlar. Fiyatların artmasının sebeplerini ise şöyle açıklıyorlar:
-Biz de bu fiyatlardan memnun değiliz ama yapacak bir şey yok. Kumaş fiyatları çok arttı, dolar çok yükseldi, nakliye masrafları çok arttı. Biz de bunları karşılamak zorundayız. Biz de para kazanmak istiyoruz ama müşteri yok. Müşteri gelmiyor, alışveriş yapmıyor. Biz de siftah yapamıyoruz. Bu böyle giderse biz de kepenk indireceğiz.
-Biz de velilerin durumunu anlıyoruz ama biz de mağduruz. Fiyatları biz belirlemiyoruz, üreticiler belirliyor. Üreticiler de maliyetleri arttığı için fiyatları yükseltiyor. Biz de arada sıkışıp kalıyoruz. Biz de indirim yapmak isteriz ama yapamıyoruz. Yaparsak zarar ederiz. Biz de işimizi kaybetmek istemiyoruz.
-Biz de bu fiyatlardan rahatsızız ama elimizden bir şey gelmiyor. Fiyatları düşürmek istiyoruz ama düşüremiyoruz. Düşürsek mal alamayız, mal alamazsak satamayız, satamazsak batarız. Bu bir kısır döngü oldu. Biz de çaresiziz.
Uzmanlardan Yorum
Okul kıyafetlerinde yaşanan zamların nedenlerini ve sonuçlarını uzmanlara sorduk. Uzmanlar da bu konuda şunları söylediler:
Okul kıyafetlerindeki zamların temel sebebi ülke ekonomisinin kötü durumda olmasıdır. Döviz kurlarının yüksek olması, enflasyonun artması, işsizliğin çoğalması, gelir dağılımının bozulması gibi faktörler fiyatları etkiliyor. Bu da velilerin alım gücünü düşürüyor. Velilerin alım gücü düştükçe de esnafların işleri azalıyor. Bu da ekonomiyi daha da kötüleştiriyor. Bu sorunun çözümü için ekonomik reformlar yapılmalı, döviz kurları kontrol altına alınmalı, enflasyon düşürülmeli, işsizlik azaltılmalı, gelir dağılımı iyileştirilmelidir.
Okul kıyafetlerindeki zamların bir diğer sebebi de okul kıyafetlerinin tekelleşmesidir. Okul kıyafetleri üreten firmaların sayısı çok azdır. Bu da rekabeti azaltıyor, fiyatları yükseltiyor. Bu firmalar istedikleri gibi fiyat belirliyorlar, veliler de bunu kabul etmek zorunda kalıyorlar. Bu sorunun çözümü için okul kıyafetleri üreten firmaların sayısı artırılmalı, rekabet ortamı sağlanmalı, fiyatlar denetlenmeli, velilere alternatif seçenekler sunulmalıdır.
Okul kıyafetlerindeki zamların bir başka sebebi de okul kıyafetlerinin zorunlu olmasıdır. Okullar, öğrencilerden belirli bir kıyafet giymelerini istiyorlar, bunu yapmayanları cezalandırıyorlar. Bu da velileri baskı altına alıyor, istemedikleri halde pahalı kıyafetler almaya mecbur bırakıyor. Bu sorunun çözümü için okul kıyafetleri zorunluluğu kaldırılmalı, öğrencilere serbestlik tanınmalı, okulların kendi kriterlerini belirlemesi engellenmelidir.
Son Söz
Okul kıyafetlerinde yaşanan zamlar hem velileri hem de esnafları mağdur ediyor. Bu sorunun çözümü için hem ekonomik hem de eğitim politikalarında değişiklik yapılması gerekiyor. Uzmanların önerileri dikkate alınmalı, velilerin ve esnafların sesi duyurulmalı, okul kıyafetleri için makul fiyatlar belirlenmeli ve uygulanmalıdır.