Voanews’den Jamie Dettmer’in haberine göre, Uçakların görüntüsü, Suriye’de Devlet Başkanı Beşar Esad’a karşı bir direniş olarak başlayan olayların, dağınık ve daha geniş bir alanda dış güçler arasındaki çatışmalara dönüştüğü dönemde, sosyal medyada ortaya çıktı.
İran Dışişleri Bakan Yardımcısı Abbas Arakçi, Perşembe günü Suriye’de, bölgesel güçlerin de çatışmalara dahil olduğu, çok taraflı çatışma riskiyle ilgili uyarılarda bulundu ve “Savaş korkusu bölgemizde her yerde” dedi.
BBC’ye demeç veren Abbas Arakçi, İran’ın İsrail hava sahasında Suriye’den havalanan bir insansız hava aracı uçurduğunu doğrulamadı. Söz konusu uçuş, tartışmaları alevlendirmiş, bunun üzerine bir İsrail savaş uçağı vurulmuş, ardından da İsrail, Suriye hava savunma sistemlerine ve İran’ın Suriye’deki üssüne hava saldırısı düzenlemişti.
Arakçi, insansız hava aracının Suriye’ye ait olduğunu söylerken İsrail’i de Suriye ve diğer komşu ülkeler üzerinde insansız hava aracı uçurmakla suçladı. Arakçi, “Başkalarına hergün yaptıkları şey kendilerine yapılınca kızmamalılar” dedi.
Bu hafta başında İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu, Münih’teki Uluslararası Güvenlik Konferansı’nda, düşürülen ve İran’a ait olduğunu söylediği insansız hava aracının bir parçasını göstererek, “İran dünyamız için en büyük tehdit” dedi.
Görüntülerde, Moskova’nın en gelişmiş savaş uçağı olan Su-57’lerden ikisi, Rusya’nın Suriye’de Akdeniz kıyısındaki Latakia şehrinin güneydoğusundaki, Hmeimim üssüne inerken görülüyor. Görüntüler sosyal medyada hızla yayıldı.
Amerika’nın Sesi videonun gerçekliğini doğrulatabilmiş değil ancak eğer Rusya bölgeye Su-57 uçaklarını gönderdiyse bu, Ruslar’ın savaş alanındaki gücüne etkili bir takviye yaptığı anlamına geliyor. Bölgede şu an başdöndürücü bir mücadele var. Bölgedeki askeri varlık, Rusya ve İran’ın Esat’a desteği, Türkiye’nin Kürtler’in, Suriye’de otonom bir bölge ilan etmesini önlemek istemesi ve Amerika’nın IŞİD’i ortadan kaldırmak için Kürtler’e destek vermesiyle iyiden iyiye artmış durumda.
İsrail, son haftalarda Suriye’ye hava saldırılarını arttırıyor. İsrail, İran desteğindeki Lübnanlı Şii Hizbullah militanlarının, İsrail’in kuzey sınırı yakınlarında, Suriye’deki üslerdeki varlıklarını güçlendirmesinden kaygı duyuyor.
Suriye’nin kalabalık hava sahası üzerinde hergün yarım düzineden fazla ülkenin savaş uçakları birbirlerine çok yakın mesafede uçuyor. Bu durum vekalet savaşını, birbirleriyle mücadele eden güçler arasında bir çatışmaya dönüştürme riskini arttırıyor. Üstelik bu güçlerin hepsi Suriye’deki ağır çatışmanın şekillenmesinin birer parçası durumunda.
Suriyeli siyasi aktivistler tarafından yayınlanan görüntülerde, 4 adet Su-35 ve 4 adet Su-25 savaş uçağının da Su-57’lerin, Hmeimim hava üssüne inişlerine eşlik ettiği görülüyor.
Rusya şu ana kadar 12 adet Su-57 üretti. Tek pilotlu çift motorlu bu uçaklar yıllar süren sorunlu geliştirme sürecinin ardından geçen yıl resmen operasyon filosuna dahil edildi. Kod adı “Katil F22” olan Su-57 uçakları Rus ordusu tarafından Amerikan “Avcı F22”lerine rakip olarak üretildi.
Rus ve Suriyeli yetkililer henüz uçakların yayınlanan görüntüleriyle ilgili bir yorum yapmadı, ancak Esat yanlısı haber siteleri bu uçaklarla vurucu gücün takviye edilmesini memnuniyetle karşılayan haberler yayınladı.
Suriye ordusuna yakın olan merkezi Beyrut’taki El-Masdar haber sitesi, “Su-57’lerin gelişi Moskova’nın, 2018 yılında da Suriye’deki varlığını arttırmaya devam edeceğine işaret ediyor. Moskova daha önceki gibi, oluşabilecek şiddet olaylarına karşı hazırlıksız yakalanmak istemiyor” diye yazdı.
Aralık ayında Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin, Moskova’nın Suriye’deki görevinin bittiğini ilan etti. Bu açıklama Putin’in Mart ayında yapılacak başkanlık seçimlerinde 5. kez aday olacağını açıklamasıyla aynı zamana denk geldi. Putin’in Suriye’de zafer ilan ettiği aynı gün, Rus Savunma Bakanı Sergei Shoigu, 38 savaş uçağının Suriye’den Rusya’ya döndüğünü açıkladı.
Ancak uzmanlar Rusya’nın Suriye’de kapana kısılmış durumda olduğunu söylüyor. Idlib’te ve Doğu Guta’da direnişçilere karşı savaşan Esat, Rus askeri gücüne ihtiyaç duyuyor. Özellikle de son 4 gündür, Şam’ın Doğu Guta bölgesinde, 7 yıllık savaşın en sert hava saldırıları yaşanırken bu destek daha da önem kazanmış durumda.
Rus savaş uçakları gece boyunca Doğu Guta’ya saatler süren hava operasyonları düzenledi. Muhalifler bölgeyi darmadağın eden ve bir gün boyunca devam eden bombardımanlar sonucu en az 300 kişinin öldüğünü 2 bin kişinin yaralandığını söylüyor.
Washington’daki Brookings Enstitüsü’nden Pavel Baev’in değerlendirmesine göre “Rusya Suriye’deki çatışmalarda genel olarak – özellikle de taraflar arasındaki ilişkiler bağlamında- kontrol yeteneğinin iyice azaldığını gördü.
Baev, “Putin bu karmaşık savaşta önemli itici güçleri dengelediğini düşündü. Ancak değişen dengeler onu hazırlıksız yakaladı ve bölgesel düşmanların arasındaki manevra aralığı giderek daralıyor” yorumunu yaptı.
Suriye’de dış güçlerin devam eden çatışmalarına Türkiye’nin PKK’yı kuşattığı Afrin bölgesine girmeye çalışan Esat yanlısı milisleri bombalaması ve 7 Şubat’ta Amerikan savaş uçaklarının Esat yanlısı güçleri vurması da eklendi. Amerika’nın vurduğu noktada, Fırat’ın doğusunda Amerika’nın desteklediği PKK’nın kontrolündeki petrol sahalarına doğru ilerleyen Ruslar da vardı.