Türkiye'nin idari yapılanmasında önemli bir yer tutan il ve ilçe sınıflandırmaları, zamanla değişen demografik, ekonomik ve sosyal dinamiklere bağlı olarak yeniden şekilleniyor. 1989 yılında Aksaray'ın il olmasıyla başlayan ve 1999 yılına kadar süren süreçte Türkiye'nin il sayısı 67'den 81'e yükseldi. Bu dönem, ülkenin idari yapısında önemli bir dönüm noktası olarak kabul edilirken, 1999'dan bu yana il sayısında herhangi bir artış yaşanmamış olması, il olma kriterlerinin ne kadar katı ve kapsamlı olduğunu gösteriyor.
İl olmaya aday ilçelerin belirlenmesi, sadece nüfus büyüklüğü gibi somut kriterlere dayanmıyor. Uzaklık, sosyo-ekonomik koşullar, altyapı, kültürel ve tarihi değerler gibi çok boyutlu faktörler, bu süreçte büyük bir önem taşıyor. Bu kriterler, ilçelerin sadece nüfus yoğunluğu ile değil, aynı zamanda kendi içinde barındırdığı potansiyel ile de değerlendirilmesini sağlıyor.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verileri, il olmaya en yakın adayları belirlerken önemli bir kaynak olarak öne çıkıyor. Kozan (Adana), Kahta (Adıyaman), Polatlı (Ankara), Bandırma ve Edremit (Balıkesir), Ergani (Diyarbakır), Yüksekova (Hakkari), Elbistan (Kahramanmaraş) ve Lüleburgaz (Kırklareli), bu süreçte öne çıkan ilçeler arasında yer alıyor. Bu ilçeler, hem nüfus yoğunluğu hem de diğer belirleyici kriterler açısından il olma yolunda önemli adaylar olarak değerlendiriliyor.
Yeni il ve ilçelerin belirlenmesinde kullanılan kriterler arasında en az 100 bin nüfus ve il merkezine en az 30 kilometre uzaklık gibi temel şartlar bulunuyor. Bunun yanı sıra, şehirleşme durumu, ulaşım imkanları, hinterlandın genişliği, ekonomik çeşitlilik ve eğitim olanakları gibi faktörler de dikkate alınıyor. Bu kapsamlı değerlendirme süreci, aday ilçelerin sadece mevcut durumlarının değil, aynı zamanda gelecekteki potansiyellerinin de göz önünde bulundurulmasını sağlıyor.
Türkiye'nin coğrafi, ekonomik ve sosyal çeşitliliği, il olma sürecini oldukça karmaşık ve çok yönlü bir hale getiriyor. İl olacak ilçelerin seçimi, sadece mevcut kriterleri karşılamalarıyla sınırlı kalmayıp, aynı zamanda bölgesel kalkınmayı teşvik etme ve sosyo-ekonomik dengeleri sağlama gibi geniş çaplı hedeflere hizmet etmelidir. Bu süreç, Türkiye'nin dinamik yapısına uygun olarak sürekli bir değerlendirme ve yenilenme gerektiriyor. Bu nedenle, il olma adayı ilçelerin belirlenmesi, sadece idari bir karar olmanın ötesinde, ülkenin geleceğini şekillendiren önemli bir adım olarak görülmelidir.