Büyük Marmara depreminin üzerinden 18 yıl geçti. 45 saniyenin bilançosu 19 bin can, 23 bin evsizdi. Bodrum’da gerçekleşen depremler ise korku hafızamızı yeniledi. Deprem uzmanı Yard. Doç. Dr. Oğuz Gündoğdu'nun son değerlendirmesiyle korkumuzun yersiz olmadığı bir kez daha anlaşıldı.
Marmara'yı 45 saniye sallayan o korkunç depremin üzerinden tam 18 yıl geçti. 7.4 büyüklüğündeki yok edici felaket bundan tam 18 yıl önce, 17 Ağustos’un ilk saatlerinde yaşandı. Depremin merkez üssü Gölcük olsa da İzmit, Adapazarı ve İstanbul’da ağır tahribatlara yol açmıştı. On binlerce insanı uykularında yakalayan deprem tamı tamına 45 saniye sürdü. O korkunç deprem Marmara Bölgesini adeta beton yığınına dönüştürmüştü. Büyük depremi, 300’ü aşkın artçı deprem izledi. O gece resmi raporlara göre 18 bin 373 kişi hayatını kaybetti, 23 bin 781 kişi yaralandı. 285 bin ev ile 42 bin iş yeri kullanılamaz hale geldi, on binler evsiz kaldı. Peki, şimdi yıllardır söylenen ikinci büyük Marmara depremi ne zaman yaşanacak? Bizi bekleyen tehlikeler neler? Bu soruların cevabını MAK yönetim kurulu başkanı Yard. Doç. Dr. Oğuz Gündoğdu yanıtladı…
'BUNU HERKES BİLİYOR KESİNLİKLE OLACAK'
17 Ağustos depreminin üzerinden 18 yıl geçti. Geçen bu süre içerisinde beklenen İstanbul depremi gerçekten olacak mı?
Kesinlikle olacak ve bunu herkes kabul ediyor. Denizdeki araştırmalar sonucu faylar belirlendi ve tarihsel depremlere bakıldığında büyük depremin olacağı artık kesinleşti. Ancak depremin tarihi belli değil. Marmara Denizi'nde üç yıldır mikro deprem aktivitesi var. Marmara’da 5. büyüklüğünde deprem bir kez yaşandı. Büyük depremler ise 17 Ağustos’tan beri olmuyor. Fay incelendiğinde çeşitli yerlerinde bindirmeler, kırılmalar görüyoruz bu da fayın sıkıştırıldığı ve gevşediği konusundaki iddiaları güçlendiriyor. Bunlar üç yıldır artıyor. Ancak bu belirtiler birkaç hafta içinde deprem olur anlamına gelmiyor.
'MARMARA DEPREMİNDEKİ GİBİ OLMAYACAK'
Peki, senaryo gerçekleşti diyelim biz bu depreme hazır mıyız? Depremin olası sonuçları ne olur?
Hazır değiliz. Çünkü riskleri arttırdık. Mesela kentsel dönüşümle bir binayı yıkıyor tekrardan yapıyoruz fakat yan tarafındaki binaya dokunmuyoruz. Bu çok yanlış. Çünkü büyük deprem Marmara depremi gibi olmayacak yani bir değil birkaç depremle gerçekleşecek ve böylece faylardaki enerji bitecek. Çok uzak olduğunu sanmıyorum.
'İSTANBUL'DAKİ TARİHİN EN BÜYÜĞÜ OLABİLİR!'
Marmara'nın fay hattı yapısından ve Türkiye'nin deprem potansiyelinden bahseder misiniz?
Türkiye’nin dünyaca meşhur Kuzey Anadolu fayı, Amerika’daki San Andreas adlı faya benzerliği ile bilinir. Bu fay doğrultusunda konuşacak olursak ciddi depremler üretebilme özelliğine sahip ve 1939 yılında başlayan Erzincan depremiyle fay Batı’ya doğru hareket etmeye başladı. Akabinde Gölcük’te yaşanan depremle İzmit Körfez’ine kadar geldi. Şimdiyse bu depremin devamı olacak.
'EĞER HAREKETLENİRSE DOĞU ANADOLU'NUN HALİ ÇOK KÖTÜ OLUR'
İstanbul'un tehlikeyi hafif bir depremle atlatma ihtimali var mı?
Yılda iki, iki buçuk metre batıya doğru kayıyoruz. Bu kaymalar sürtünme yaratıyor ve enerjinin birikmesine sebep oluyor. Anadolu fayı hareket ederken, Kuzey Anadolu fayı oluşuyor. Hatay kısmı başta olma üzere Doğu Anadolu fayını oluşturuyor. Bunlar Türkiye'nin en ciddi fayları. Mesela Doğu Anadolu fayından hiç ses yok. Biz sessiz olan faydan korkarız. Doğu Anadolu fayı hareketlenirse Doğu Anadolu’nun hali çok kötü olur. Bunların önüne geçmek için tek çözüm kentsel dönüşüm. İnsanları bilinçlendirmek de önemli. İnsanlara depremin ne olduğunu öğreteceksin korkması serbest. Ancak panik olmamaları soğukkanlı olmaları lazım. Çünkü Marmara depremi hiçbir depreme benzemeyecek! Gölcük depremi daha insaflı bir depremdi fayları yavaş kırdı, ivmesi düşük kaldı ama şu an biriken enerji 7 buçuğa yakın yani bu depremleri hafif atlatma şansımız yok.
'TÜRKİYE'DEKİ RİSK JAPONYA'DAN FAZLA'
Türkiye'de en güvenilir bölge diyebileceğimiz bir yer var mı?
Konya diyorduk ancak geçen aylarda orada da bir deprem yaşadı. Ne Japonya ne de Çin’de ne de başka bir ülkede bizdeki kadar tehdit edici fay var. Türkiye her tarafından sıkışan bir ülke. En çok hasar verici depremlere sahip. Bunu rakamlarla doğrulamakta mümkün. En güvenli böyle diyebileceğimiz bir yer yok maalesef...
'ŞU ANKİ ENERJİ 7.5'İ GÖSTERİYOR'
Gölcük depremi insaflıydı, fayları yavaş kırdı, ivmesi düşük kaldı. İstanbul'daki öyle olmayacak. Şu an biriken enerji 7.5 büyüklüğünde depreme işaret ediyor.
BODRUM DEPREMİ EGE'Yİ 4.5 SANTİM KAYDIRDI
Bu aralar Ege Bölgesi’nde sık sık yaşanan depremler neyin habercisi?
Sonuncusu 6. 7 olarak ölçüldü. Bodrum’daki depremi teorik olarak anlatacak olursak; Arap levhası bizi kuzeye doğru itiyor, Kuzeyde de Avrasya (Avrupa, Asya) levhası mevcut. Arap levhası ilerliyor ancak Avrasya levhası kıpırdamıyor, kıpırdasa da çok az hareket ediyor. Hareket az olduğu için bu sefer de batıya doğru bir hareket başlıyor. Bu da Anadolu levhasını batıya doğru hareket etmeye zorluyor. Bu hareketler yaşanırken, Kuzey Anadolu fayı oluşuyor ve yırtılıyor. Bunun sonucu da daha sonra doğu Anadolu fayını oluşturuyor. Bu hareket devamlı bu şekilde ilerlerken Afrika levhası da aşağıdan bize doğru yaklaşıyor ve bizi sıkıştırıyor. Batıya doğru hareket eden ve güçlü bir fay olan Kuzey Anadolu fayı Gökçeada önlerine gelince Girit’e doğru dönmeye başlıyor. Anadolu bloğu yılda iki, iki buçuk santim yol alırken son ölçümlere bakıldığında yılda dört, dört buçuğa çıktığı gözlemleniyor. Yani rakamlar iki buçuk katına çıkıyor. Bu ne demek? Ege kıyılarının açılması demek. Ege’de şu sıralar yaşanan depremlerin kaynağı aslında bu.