Türkiye, kur ve enflasyon krizleriyle birlikte son yıllarda derinleşen bir barınma kriziyle karşı karşıya. Konutun yerli ve yabancı sermaye için bir yatırım aracı haline getirilmesiyle birlikte, milyonlarca vatandaş konut kriziyle karşı karşıya kaldı, ev sahipleri ile kiracılar adeta birbirine girdi.

Konut Kredisi Faizleri 20 Yılın Zirvesinde

Türkiye’de de konut kredisi faizleri ortalama yüzde 36,45 ile Eylül 2003 sonrasındaki 20 yılın zirvesinde bulunuyor. Bu faiz oranlarıyla, 500 bin TL’lik bir konut kredisi çeken bir vatandaşın aylık taksiti yaklaşık 18 bin TL oluyor.

Türkiye’de en fazla 10 yıllık konut kredisi kullandırılıyor ancak son dönemde bankalar konut kredilerinde musluğu neredeyse tamamen kapatmış durumda. Yüksek faizle de olsa konut kredisi çekmek isteyen vatandaşlar, konut fiyatının çok küçük bir bölümü için kredi bulabiliyor.

Nitekim, Türkiye genelinde konut satışları Ocak-Haziran döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 22,1 azalışla 565 bin 779 olarak gerçekleşti. Konut satışlarının yüzde 51’i ise ikinci el konutlardan oluştu.

Konut Fiyatları Uçtu

Konut kredisi faizlerinin yükselmesi, konut fiyatlarını da olumsuz etkiledi. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, 2023 yılı Haziran ayı itibarıyla Türkiye genelinde ortalama konut fiyat artış hızı yüzde 95,9 oldu. Konut fiyatlarında son üç yıldaki birikimli artış oranı ise yüzde 560’a ulaştı.

TCMB rakamlarına göre, 100 metrekare bir konutun ortalama fiyatı, Türkiye genelinde 2 milyon 460 bin TL’ye, İstanbul’da ise 3 milyon 722 bin TL’ye yükseldi. Bu rakamlarla, Türkiye’de asgari ücretle çalışan bir kişinin aylık geliriyle ancak 100 metrekarelik bir konutun binde birini alabileceği ortaya çıkıyor.

Konut fiyatlarının artmasında, yerli ve yabancı sermayenin konuta yönelmesinin de etkisi var. Özellikle döviz kurunun yükselmesiyle birlikte, yabancı zenginler Türkiye’de konut satın alarak vatandaşlık alabiliyor. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığına geçiş için gerekli olan gayrimenkul yatırımı tutarı, 2021 yılında 250 bin dolardan 500 bin dolara çıkarılmıştı.

Kiracılar Sokağa Atılıyor

Konut kredisi faizlerinin ve konut fiyatlarının yükselmesi, kiracıları da zor durumda bıraktı. Konut kredisi çekemeyen veya konut alamayan vatandaşlar, kiralamak zorunda kalıyor. Ancak kira fiyatları da konut fiyatlarıyla paralel olarak artıyor.

TÜİK verilerine göre, 2023 yılı Haziran ayında Türkiye genelinde kira artış hızı yüzde 77,7 oldu. İstanbul’da ise bu oran yüzde 85,8 olarak gerçekleşti. Bu artışlarla birlikte, Türkiye genelinde ortalama kira bedeli 2 bin 800 TL’ye, İstanbul’da ise 4 bin TL’ye çıktı.

Kira fiyatlarının artması, kiracıların tahliye edilmesine de yol açtı. Gayrimenkul Hukuku Derneği (GHD) Başkanı Avukat Ali Güvenç Kiraz, kira tahliye davalarının, 2022 yılının tamamında 22 bin olurken, bu yılın ilk 6 ayında 47 bine ulaştığını açıkladı.

Kiraz, “Bu rakamların çok daha artacağını öngörüyoruz. Kiracılara yönelik ciddi bir baskı var. Ev sahipleri, kiralarını arttırabilmek için kiracıları tahliye etmeye çalışıyor. Kiracılar ise yeni bir ev bulmakta zorlanıyor. Bu durum, hem sosyal hem de ekonomik açıdan büyük bir sorun” dedi.

Konut Krizinin Çözümü Mümkün Mü?

Türkiye’de konut krizinin çözümü için uzmanlar farklı önerilerde bulunuyor. Bazı uzmanlar, konut kredisi faizlerinin düşürülmesi ve konut üretiminin artırılması gerektiğini savunuyor. Bazı uzmanlar ise, konutun bir yatırım aracı olmaktan çıkartılması ve sosyal konut politikalarının hayata geçirilmesi gerektiğini belirtiyor.

Konut kriziyle ilgili son sözü ise vatandaşlar söylüyor. Konut kredisi çekemeyen, konut alamayan veya kiraya veremeyen vatandaşlar, “Konuta erişim hakkımız var” diyerek seslerini duyurmaya çalışıyor.