İş sözleşmesi işçi ile işveren arasında kişisel ve hukuki bağımlılık ilişkisi kuran bir sözleşmedir. Bu bağımlılık çalışma hayatında işverenin işçinin davranışlarını birçok yönden kontrol etmesiyle somutlaşmaktadır. Bu kontroller çalışanın kişilik haklarının ihlal edilmesi riskini doğurmaktadır. Milliyet'ten Cem Kılıç milyonlarca çalışanı ilgilendiren yazısında şunları belirtti;

Menfaat dengesi

Günümüzde işverenler işin yürütümü için çalışanlara bilgisayar ve internet sağlamakta, bunlarla çalışanın işini etkin ve hızlı bir şekilde yapmasını amaçlamaktadır. İşverenler sağlanan bu araç ve hizmetin amacı doğrultusunda kullanılıp kullanılmadığını denetlemek istemekte, bunun için takip sistemleri kurmaktadır.

İşverenin iş için sağladığı araç ve hizmetlerin sadece bu amaç için kullanılmasını istemesi en doğal hakkıyken, çalışanın özel hayatının gizliliğinin korunmasını istemesi de en doğal hakkıdır. İnternet kullanımının takip edilmesi bahsedilen iki hak arasında ince bir çizgide bulunmaktadır.

Sitelerin niteliği

Bilgisayarın ve internetin özel amaçlı olarak kullanımın yasaklandığı durumlarda işverenin, işçinin bu yasağa uygun davranıp davranmadığını kontrol etmek amacıyla takip sistemi kurma hakkı bulunmaktadır. İşveren çalışanın bilgisayarda hangi işlemleri yaptığını inceleyebilecek, hangi internet sitelerine girdiğini, bilgisayar veya işyerinin ağına hangi verilerin indirildiğini ve internete bu bilgisayar üzerinden hangi verilerin yüklendiğini takip edebilecektir. Çalışan bu durumda özel hayatının gizliliğini ileri sürerek takibi engelleyemeyecektir. İşveren takip sonucunda ilgili araçların amacı dışında kullanıldığını tespit ederse çalışanın iş sözleşmesini duruma göre geçerli veya haklı nedene dayanarak feshedebilecektir.

Dürüstlük kuralları

Her hakkın kullanımında olduğu gibi işverene verilen takip hakkının kullanımında da işverenler dürüstlük kuralına uygun davranmak zorundadır. Bunun anlamı işverenin takibi sadece iş amacıyla yapması, elde ettiği bilgileri gerekli ölçüde kullanması gerekmektedir. Çalışana zarar vermek kastıyla verilerin amaç dışı kullanımı her durumda yasaklanmıştır.

İnternetin özel amaçlı kullanımı mümkün mü?

Takip hakkının sınırlarının belirlenmesi işverenin bilgisayar ve internet üzerinde hangi faaliyetlere hangi oranda izin verdiğine göre değişmektedir. Öncelikle yapılması gereken, işverenlerin iş amacıyla sağladıkları bilgisayar ve internetin özel amaçlı kullanımına izin verip vermediğini tespit etmek, devamında verilen bir izin varsa buna ilişkin bir sınırlamanın olup olmadığını değerlendirmektir.

İşverenler sağladıkları bilgisayarların ve internet hizmetinin ne şekilde kullanılacağını belirleme yetkisine sahiptir. Sağlanan bilgisayarın özel amaçlı olarak kullanımını tamamen yasaklayabileceği gibi, sınırlı olarak işçinin özel amaçları doğrultusunda kullanımına izin verebilir. Hatta özel amaçlı kullanımı tamamen serbest de bırakabilir. Bilgisayar ve internetin özel amaçlı kullanımına izin, açık bir şekilde sözlü veya yazılı olarak verilebileceği gibi işverenin bildiği özel amaçlı kullanıma uzunca bir süre ses çıkarmaması durumunda olduğu gibi örtülü bir şekilde de verilebilir. İş ilişkisinde bilgisayarın ve internetin özel amaçlı kullanımına ilişkin herhangi bir açıklık bulunmadığı durumlarda çalışanın özel amaçlı kullanımının yasaklandığı kabul edilmektedir.

Özel amaçlı kullanıma izin verilmişse takip yapılamaz

Çalışana bilgisayarın ve internetin özel amaçlı kullanımına sınırsız izin verilmişse işverenin yapacağı bir takip özel hayatın gizliliğini ihlal anlamı taşıyabilecektir. İşverenin verdiği açık veya örtülü izne rağmen çalışanın bilgisayar ve internet kullanımını takip etmesi kişilik haklarının ihlali anlamına gelecektir. Çalışan bu nedenle iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilecek, bir zararı doğması halinde bu zararının tazminini talep edebilecektir.

Sınırlı kullanım izinlerinde ise koyulan sınıra göre değerlendirme yapmak gerekmektedir. Örneğin, işveren çalışanın özel amaçlı internet kullanımına sadece ara dinlenmesine denk gelen 12.00 ile 13.00 arasında izin vermişse, özel amaçlı internet kullanımının bu saatler arasında yapılıp yapılmadığını takip edebilecek, bu saatlerin dışında özel amaçlı bilgisayar veya internet kullanımının olup olmadığını inceleyebilecektir.

İzin verilen saatlerdeki kullanımların içeriği incelenemeyecektir. Takibin bu şekilde yapılması özel hayatın gizliliğini ihlal etmeyecektir. İşveren süre dışında girilen sitelere yönelik bir sınırlama getirmiş olabilir. Tek tek saydığı veya türlerini belirttiği sitelere erişimi yasaklamış olabilir. Bu şekilde yasak varsa, işveren çalışanın takibini yapabilecek fakat izin verilen sitelerde çalışanın yaptığı işlemlerin takibini yapamayacaktır. Takibin sınırları ve içeriği iş sözleşmesindeki şartlara veya işverenin sözüne göre şekillenir.